به گزارش صدخبر ؛ پس از شروع داستان اس-300 و روشن شدن مجدد بی‌تعهدی طرف روس، مسئولان داخلی از برنامه ساخت سامانه‌ای مشابه در داخل پرده برداشتند که با توصیه فرماندهی کل قوا مبنی بر اتکا به توان داخل برای رفع نیاز فوق، کلید خورده است.
سفر مهم وزیر دفاع روسیه به کشورمان و اعلام خبر توافق ایران و روسیه بر حل مشکل اس 300 ، بار دیگر این قرارداد دفاعی را زنده و بحث های مربوط به آن را برجسته کرد. اگرچه تضمین جدید روس ها برای حل این مشکل، یک اتفاق خوب محسوب می شود، اما باید از 2 جنبه به این توافق جدید نگاه و پاسخ به ابهامات آنرا مطالبه کرد.
نکته اول آن که از اهمیت کمتری در حوزه دفاعی برخوردار است، شرایط اقتصادی - بین المللی روسیه است. این کشور در حال حاضر با مشکلات اقتصادی خاصی مواجه شده و علاوه بر مصائبی که بر سر راه صدور تسلیحات و سامانه های نظامی خود احساس می کند، با آراء قاطع دادگاههای بین المللی مبنی بر لزوم پرداخت خسارتی قابل توجه به ایران به علت بدقولی و عهدشکنی خود روبرو شده است.
اما نکته دوم که از اهمیت فراوانی برخوردار است، رشد علمی و فنی متخصصان دفاعی کشورمان در طراحی و ساخت سامانه های دفاعی مدرن و با قابلیت های فراوان جهت رفع خلاهای ناشی از عدم تحویل اس 300 است. به عنوان مثال، سامانه باور 373 که با عنوان اس 300 ایرانی از آن یاد می شود، در مراحل پایانی خود بوده و از مصاحبه‌های انجام شده مسئولین دفاعی بر می‌آید که با مطالعه ویژگی‌های برترین سامانه‌های دنیا در این رده، اقدام به طراحی و ساخت باور-373 شده است.
شلیک موشک دوربرد 48N6E2 از سامانه S-300PMU-2
اگر چه تا سالهای قبل، متخصصان اذعان می کردند که وجود سامانه‌ای نظیر اس-300 در مجموعه پدافند هوایی ایران لازم است اما متخصصان داخلی اثبات کرده‌اند که نیازمند تجهیزات بیگانه نبوده و اس-300 تنها برای صرفه‌جویی در زمان مدنظر قرار گرفته بود. البته با توجه به وجوه مختلف بازدارندگی دفاعی در کشور، زمان کافی برای توسعه نمونه بومی از چنین سامانه‌ایی فراهم شد و انشاالله در آینده نزدیک به دست رزمندگان اسلام خواهد رسید.
با نگاهی به ویژگی های باور 373، دقیاق مشخص می شود که در طراحی این سلاح دفاعی، ویژگی‌های برتر سامانه‌های مشابه ساخته شده در دنیا مورد مطالعه دقیق قرار گرفته و در نتیجه سامانه‌ای با امکانات متنوع از نظر مأموریتی پدید آمده است.
به طور خاص در مقایسه با سامانه اس-300 مورد سفارش ایران، باور-373 توانایی درگیری با اهداف متنوعی را دارد که این به دلیل ماهیت متفاوت تهدیدات پیش روی ایران در قیاس با روسیه است.
باور-373 علاوه بر توانایی درگیری با اهداف به اصطلاح آیرودینامیک نظیر هواپیما، توانایی درگیری با موشک‌های بالستیک، کروز و همچنین موشک‌های دیگر را داشته و انهدام اهداف با سطح مقطع راداری پایین به طور ویژه در طراحی آن مورد توجه بوده است.
طراحی اجزاء مختلف این سامانه شامل رادارها و موشک در بخش‌های نظامی و دانشگاهی کشور انجام شده و علاوه بر اجرای انواع آزمایش‌های فنی روی زیرسامانه‌ها، اولین شلیک موفق سامانه باور-373 نیز به ثبت رسیده است. به گفته فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء ارتش امید می‌رود تا پیش از پایان سال 1394 این سامانه به طور کامل عملیاتی شود.
همچنین به گفته مسئولین قرار بوده تا در این سامانه از 2 یا 3 نوع موشک برای پوشش بهتر بردها و ارتفاعات مختلف در قالب لایه‌های پدافندی متعدد بهره‌برداری شود.
تا کنون تنها اجزاء مشاهده شده به طور مشخص از سامانه باور-373 شامل موشک دوربرد آن که ظاهراً با نام صیاد-4 شناخته می‌شود و رادار ردگیری هدف است. البته در رژه روز ارتش در سال 89 خودروهای پرتاب موشک و رادار رهگیری هدف که شباهت بالایی به نمونه‌های مورد استفاده در سامانه اس-300 داشتند به نمایش در آمد که پس از آن رژه اطلاعاتی تا کنون راجع به خودروهای مذکور منتشر نشده است اما به احتمال بسیار زیاد پرتابگرهای باور-373 ایرانی نیز مانند سامانه‌های روسی از نوع عمودپرتاب خواهد بود.
پرتابگر مشاهده شده ایرانی در سال 89
سامانه پدافند هوایی دوربرد موشکی باور-373 همانند نمونه‌های خارجی دارای مأموریت مشابه، خصوصاً سامانه اس-300 روسی علاوه بر اتصال به انواع رادارهای هشدار زودهنگام باند UHF و VHF (مانند نبو، کاستا و گاما)، از رادارهای مختلفی در آتشبار خود بهره می‌برد.
یکی از این رادارها که در نمایشگاه اخیر دستاوردهای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بر روی خودروی جدید ظفر به نمایش در آمده بود نمونه رادار ردگیری اهداف با برد متوسط به بالا است که وظیفه ردگیری اهداف هوایی و موشک‌های بالستیک را دارد.
رادار ردگیری هدف در سامانه باور-373
سامانه اس-300 در نسل‌های آخر خود از 3 نوع رادار آرایه فازی استفاده می‌کند؛ رادار 64N6E (و نمونه پیشرفته‌تر آن 64N6E2) با برد 300 کیلومتر و کاربرد جستجوی اولیه و مراقبت هوایی خصوصاً در برابر اهداف بالستیک، رادار 96L6 برای جستجوی اولیه اهداف در تمامی ارتفاعات با برد 300 کیلومتر و رادارهای 30N6E (و نمونه پیشرفته‌تر آن 30N6E2) برای رهگیری اهداف و هدایت موشک با برد 200 کیلومتر.
در سامانه اس-400 نیز از 3 گونه رادار آرایه فازی استفاده می‌شود؛ رادار 96L6، رادار 91N6E برای جستجوی اولیه اهداف خصوصاً اهداف بالستیک و رادار 92N6E برای رهگیری اهداف و هدایت موشک. دو رادار آخر به ترتیب گونه‌های بهسازی شده از رادارهای 64N6E و 30N6E هستند.
رادار 30N6E2 در بالا و 64N6E2 در پائین
رادار 92N6E در بالا و 91N6E در پائین
رادار 96L6
به گزارش مشرق، در سامانه‌های پدافندی اس-300 و اس-400 علاوه بر پرتابگرهای موشک و رادارها، اجزاء دیگری نیز به کار می‌رود که شامل خودروهای فرماندهی، ارتباطات، حامل موشک‌های ذخیره، خودروی بارگذار موشک و ... است.
در تصاویر زیر آرایش کلی اجزاء اصلی 2 سامانه فوق به نمایش در آمده است. می‌توان انتظار داشت که بخش‌های تشکیل دهنده سامانه باور-373 نیز شباهت‌هایی به این 2 سامانه پیشرفته پدافندی روسیه داشته باشد.
اجزاء اصلی سامانه S-300PMU-2
اجزاء اصلی سامانه S-400
خودروی واحد فرماندهی 54K6E2
رادار آرایه فازی و متحرک مشاهده شده از سامانه باور-373 که از آنتن مسطح مستطیلی بهره می‌برد قابل مقایسه با رادار 96L6 است که این رادار روسی بردی بین 5 تا 300 کیلومتر داشته و توانایی ردگیری تا 100 هدف با سرعت‌های 50 تا 2800 متر بر ثانیه را دارد.
با توجه به انواع رادارهای پیشرفته ساخته شده در کشور برای رادار ایرانی نیز کارایی مشابهی را می‌توان در نظر گرفت. این رادار قابلیت چرخش مکانیکی در صفحه افقی برای پوشش 360 درجه اطراف را داشته و جستجوی آن در راستای عمودی نیز قاعدتاً با چرخش الکترونیکی امواج به انجام می‌رسد.
با توجه به ساختار گونه‌های پیشرفته سامانه‌های اس-300 و اس-400 و البته تصاویر حاشیه‌ای منتشر شده از نمایشگاه وزارت دفاع در شهریور ماه باید انتظار معرفی سایر رادارهای سامانه باور-373 را در آینده نزدیک داشت.
طراحی و ساخت موفق موشک اس 300 ایرانی
موشک مشاهده شده با سامانه باور-373 در نمایشگاه وزارت دفاع که به نظر می‌رسد با نام صیاد-4 شناخته می‌شود شباهت بالایی به خانواده موشک‌های 48N6E روسی دارد که در سامانه‌های اس-300 و اس-400 به کار می روند.
موشک 48N6 که به جای خانواده موشک‌های 5V55 به سامانه اس-300 افزوده شد با کمی طول و قطر تقریباً یکسان نسبت به انواع 5V55 قابلیت‌های عملیاتی بسیار بالاتری دارد. این موشک 7.5 متری که قطر آن 51.9 سانتیمتر است 1800 کیلوگرم جرم داشته و به سرعت 10 برابر سرعت صوت می‌رسد و اهداف را در ارتفاع‌های 10 متر تا 27هزار متر مورد هدف قرار می‌دهد.
موشک صیاد-4 مربوط به سامانه باور-373
نمایش اجزاء داخلی موشک 48N6E3
برد عملیاتی نمونه عادی آن بین 5 تا 150 کیلومتر بوده و در نمونه 48N6E2 به 195 کیلومتر می‌رسد. این موشک‌ها از یک سرجنگی 150 کیلوگرمی بهره می‌برند و با اتکاء به سامانه تغییر بردار رانش در خروجی پیشران خود، توانایی اجرای مانورهایی تا 25 برابر شتاب جاذبه (25g) را دارند.
البته موشک‌های گونه ضد بالستیک سامانه اس-300 یعنی S-300V توانایی تمرکز ترکش‌های سرجنگی خود به سمت هدف را نیز دارند که ممکن است این توانمندی در نمونه‌های جدید موشک‌های به کار رفته در سایر گونه‌های سامانه اس-300 نیز ایجاد شده باشد.
با توجه به شباهت بالای موشک صیاد-4 با خانواده موشک‌های 48N6 و با در نظر داشتن توان فناورانه کشورمان در عرصه سوخت جامد و سامانه‌های هدایت، کنترل و ناوبری که در موشک‌های صیاد-2 و خانواده موشک‌های طائر-2 نمود داشته به نظر می‌رسد از نظر عملکرد، موشک ایرانی با نمونه‌های روسی کاملاً قابل مقایسه باشد همانطور که موشک‌های طائر-2 با گونه همرده روسی خود یعنی 9M317 در سامانه Buk-M2E کاملاً برابر و در مواردی برتر است.
با توجه به گسترش تهدیدات دورایستای هوایی در فضای نبردهای امروز نیاز به افزایش برد درگیری سامانه‌های پدافند هوایی موشکی بیشتر شده است. امروزه بمب‌های سبک و کوچک هواپرتاب به بردهای بیش از 110 کیلومتر رسیده و موشک‌های کروز هواپرتاب متعددی با بردهای بیش از 300 کیلومتر و قابلیت رهایی از هواپیماهای جنگنده توسعه یافته‌اند.
بنا بر این سامانه‌های جدید بایستی توانمندی مؤثر درگیری با اهداف کوچک در بردهای بالا و مهمتر از آن توانایی انهدام هواپیماهای حامل آنها را در برد چند صد کیلومتری پیش از رهایی تسلیحات دورایستا داشته باشند. با گسترش سامانه‌های پدافند هوایی موشکی با این رده از شعاع درگیری، خود به خود پیوستگی بالایی در پوشش آسمان کشور پدید آمده و درصد تهدیدآمیز بودن موقعیت‌های مختلف برای دشمن بسیار افزایش می‌یابد.
در تصاویر مثالی زیر، میزان پوشش پدافند هوایی موشکی روی ایران بر اساس عملکرد تعدادی از 2 سامانه S-300PMU-1 با برد درگیری 150 کیلومتر و S-400 با برد درگیری 400 کیلومتر با فرض استقرار سامانه‌ها در فواصل نزدیک مرزها نمایش داده شده است.
پوشش با سامانه S-300PMU-1
پوشش با سامانه S-400
همانطور که مشاهده می‌شود با بهره‌برداری از سامانه‌های دوربرد با تعداد کمی سامانه فضای بیشتری تحت پوشش قرار میگیرد.
به گزارش مشرق، می‌توان گمانه‌زنی کرد با توجه به اهداف طراحی سامانه باور-373 و با الگوبرداری از سامانه‌های پیشرفته دنیا این سامانه‌ایرانی از نظر برد موشک، عملکردی بین S-300PMU-2 (با برد درگیری 200 کیلومتر) وS-400 داشته باشد. این در حالی است که برای پوشش نواحی نمایش داده شده در تصاویر فوق با سامانه‌های میانبردی مانند مرصاد و سوم خرداد نیاز به تعداد بسیار بالایی از آنها وجود دارد.
تنوع موشکی
نگاهی به روند جنگ‌های اخیر نشان دهنده افزایش حجم حملات هوایی به صورت کاملاً هماهنگ و شبکه محور است که طبیعتاً در نبردهای آینده نیز پیگیری خواهد شد. این رویکرد نیز با افزایش توان درگیری با چندین هدف توسط سامانه‌ها قابل مقابله است که باید در باور-373 نیز وجود داشته باشد.
وجه دیگری که در نبردهای مدرن امروزی کاملاً مرسوم شده استفاده از آرایه متنوعی از ابزارهای مختلف در حمله همزمان به طرف مقابل است که عمدتاً شامل انواع موشک‌های کروز ضد اهداف زمینی و ضد رادار، بمب های هواپرتاب، انواع پهپادهای کوچک و بزرگ شناسایی و رزمی و هواپیماهای بمب افکن و جنگنده از انواع پنهانکار راداری و در برخی موارد سلاح‌های بالستیک و شبه بالستیک می‌شود.
از این رو سامانه‌های جدید بایستی توانایی رهگیری و درگیری با طیف متنوعی از اهداف در فواصل و ارتفاعات مختلف با شرایط پروازی مربوطه را داشته باشند.
در زمینه ردگیری و رهگیری، رادارهای آرایه فازی این امکان را فراهم می آورند که تعداد زیادی از اهداف به طور همزمان شناسایی، ردگیری و رهگیری شود. برای درگیری مؤثر نیز در سامانه‌های جدید روسی مانند اس-350 از 3 گونه و در اس-400 از 4 گونه موشک استفاده می‌شود که در بردهای مختلف شامل کمتر از 50 تا کمتر از 400 کیلومتر عمل می‌کنند و البته 2 گونه از این موشک‌ها بین 2 سامانه فوق مشترک است.
این موشک‌ها از سطح بالاتری از قابلیت مانور و دقت در اصابت برخوردار هستند که در کنار استفاده از پیشران سوخت جامد پیشرفته و زیرسامانه‌هایی با فناوری‌های جدید، موشک‌هایی با وزن و حجم کمتر نسبت به نسل‌های قبلی حاصل شده‌اند. تمامی انواع موشک‌ها در سامانه‌های اس-300، اس-350 و اس-400 به صورت عمودی از پرتابگرهای استوانه ای پرتاب می‌شوند.
برخی از موشک‌های مورد استفاده در سامانه‌های اس-300 و اس-400
موشک‌های میانبرد 9M96E و 9M96E2
استقرار موشک‌های خانواده 9M96 در کنار موشک‌های دوربرد در اس-400
همانطور که پیشتر اشاره شد قرار است در سامانه باور-373 نیز از چند نوع موشک استفاده شود. هر چند برد نهایی عملکرد این سامانه پیشرفته اعلام نشده اما با توجه به مقایسه آن با سامانه S-300PMU-2 در اطلاعات ارائه شده به مسئولان در نمایشگاه دستاوردهای وزارت دفاع که در تصاویر منتشره از این نمایشگاه مشهود است و نیز در نظر داشتن این نکته که موشک صیاد-3 احتمالاً بردی نزدیک به 200 کیلومتر دارد باید برای دوربردترین موشک سامانه جدید ایرانی یعنی موشک صیاد-4 برد بالاتری در نظر گرفت.
موشک‌های صیاد-3 و 4 در نمایشگاه دستاوردهای وزارت دفاع
همچنین برای عملکرد بهتر سامانه در برابر اهداف کوچک نیز می‌توان انتظار به کارگیری موشک‌هایی با برد متوسط را در باور-373 داشت که احتمالاً جدی‌ترین تفاوت آنها با جدیدترین موشک‌های میانبرد کشور یعنی صیاد-2 و خانواده موشک‌های طائر-2 قابلیت شلیک آنها به صورت عمودی باید باشد.
توانمندی‌هایی نظیر شبکه شدن با سایر تجهیزات پدافند هوایی و تحرک بالای تمام اجزاء سامانه نیز از دیگر مواردی است که در توانمندی‌های جدیدترین ابزار دفاعی سازمان پدافند هوایی ایران به چشم می‌خورد. در مجموع از گفته‌های مسئولان دفاعی و اطلاعات منتشر شده تا کنون پیرامون سامانه پدافند هوایی موشکی راهبردی باور-373 می‌توان دریافت که رویکردهای نبرد مدرن کاملاً در طراحی این سامانه لحاظ شده است و عملا نیازی به اس 300 یا حتی اس 400 روسی نخواهیم داشت.
از سوی دیگر، با دریافت مبلغی که قبلا به کشور روسیه پرداخت شده و رقم آن با احتساب قیمت روز ارزهای خارجی، قابل توجه است، می توان سرعت ساخت، تعداد سامانه و کار بر روی سامانه های مکمل این سیستم پدافندی را به خوبی پیش برد و علاوه بر رفع نیازهای دفاعی کشورمان، آنرا در اختیار کشورها و رزمندگان دوست و همراه با ایران اسلامی جهت مقابله با هجوم دشمنان اسلام قرار داد.
دشمن عقل
امام علی علیه السلام :
اَلْهَوى عَدُوُّ الْعَقْلِ؛
هواى نفس، دشمن خرد است.
شرح غرر: ج1، ص68
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
